/

Schaliegas & ‘Fracking’

Wat zou u ervan vinden als een bedrijf de heuvels in de Vlaamse Ardennen verandert in heuvels zoals op de foto hiernaast? Dit is wat ‘fracking’ met een landschap doet.

Schaliegas is een “onconventioneel” gas en een fossiele brandstof. Het wordt gewonnen uit schalie, een gesteente dat bestaat uit geharde klei. In tegenstelling tot het “conventionele” (aard)gas dat we allemaal kennen, wordt schaliegas niet vastgehouden in een gasbel, omringd door een ondoordringbare laag gesteente, maar zit het in de rots zelf op een diepte van 3000 tot 5000 meter. Het feit dat het gas opgesloten zit in het gesteente maakt het veel moeilijker om het gas eruit te halen.

/

De winning van schaliegas gebeurt aan de hand van een combinatie van de twee volgende technieken: boringen in combinatie met “fracking”.

  • Net zoals bij de winning van conventioneel gas, boort men verticaal naar beneden tot men de schalielaag bereikt heeft. Dit kan al gauw enkele maanden in beslag nemen. Daarna wordt er horizontaal in het gesteente geboord zodat een groot oppervlakte bereikt kan worden. Een put blijft maar voor een relatief beperkte periode actief. Slechts enkele jaren na de eerste boring vertraagt de stroom van gas, wat uiteraard ook de winning van het gas beïnvloedt. Om die reden moet er verschillende keren geboord worden en moeten nieuwe putten gegraven worden.

  • De schalie dient worden kapot gemaakt om de gassen vrij te laten. Dit gebeurt door middel van de zeer omstreden techniek die ‘fracking’ wordt genoemd, een afkorting van de term “hydraulic fracturing”, en bestaat uit het onder hoge drukke zand, water en chemicaliën het gesteente in te spuiten vanuit de horizontale boorgangen in de bodemlaag. Dit duurt enkele weken. Hierdoor breekt de schalie en kan het gas vrijkomen. Het gas kan daarna overgebracht worden naar het oppervlak en via pijpleidingen verder verspreid worden. De chemicaliën zijn bedoeld om het fracken en de gasstroom te optimaliseren. De samenstelling van de chemicaliën is vaak bedrijfsgeheim, doordat deze mede de effectiviteit van het fracken bepaalt. Het is onduidelijk wat op de lange termijn met deze chemicaliën gebeurt. Er zijn bewijzen dat ook deze stoffen ondergronds kunnen migreren.

Schaliegas is erg omstreden vanwege de negatieve impact op en risico’s voor het milieu. De chemicaliën hebben een zeer schadelijke impact op de ondergrond en het grondwater en dus in veel gevallen desastreuze gevolgen voor de levensomgeving van mensen, fauna & flora. Tijdens de opsporingsfase wordt het gas dat mee naar boven komt ‘gefakkeld’, met dus verhoogde methaanemissies tot gevolg. De techniek veroorzaakt ook instabiliteit en/of verzakking van de ondergrond met als gevolg lichte, maar ook goed voelbare aardbevingen die voor aanzienlijke schade aan infrastructuur en gebouwen in de omgeving zorgen. Een decennium fracken in de US maakt nu duidelijk welke desastreuze effecten het winnen van schaliegas heeft.

/

Waterverontreiniging

Deze studie toont aan dat grondwaterreservoirs en particuliere waterputten voor huishoudelijk gebruik en gebruik in de landbouw in de buurt van schaliegasboringen sterk vervuild zijn geraakt met methaan. De concentraties methaan in het grondwater bleken gemiddeld liefst 17 keer hoger in grondwater boven gasboringen, ten opzichte van grondwater zonder gaswinning in de buurt. Een te hoge concentratie aardgas in drinkwater veroorzaakt explosie- en verstikkingsgevaar. Onderzoekers geven 2 mogelijke oorzaken voor de methaanvervuiling: lekkende pijpleidingen en/of niet goed met cement afgedichte boorputten, waardoor methaan van diep onder de grond naar boven lekt, of methaangas dat opwaarts migreert via nieuwe breuken veroorzaakt door het fracken. Een andere soort waterverontreiniging wordt veroorzaakt door het toxisch afvalwater gebruikt bij het fracken zelf. Al naar gelang de rotsformatie keert 10 tot 40 % van het naar beneden geïnjecteerde water terug naar de oppervlakte. Dit is een mengsel van water uit de rotsformatie en de geïnjecteerde vloeistof, die chemische stoffen, kankerverwekkende stoffen, corrosieve zouten en radioactief materiaal bevat. In de VS ging het meeste afvalwater per vrachtwagen naar zuiveringsinstallaties. Die waren echter onvoldoende toegerust om de ongezonde stoffen te verwijderen. Het afvalwater kwam aldus terecht in rivieren die dienen als drinkwatervoorziening voor miljoenen mensen. De New York Times bracht de samenstelling van afvalwater uit 149 boorputten in kaart.

Luchtverontreiniging en impact op de klimaatopwarming

De winning van schaliegas veroorzaakt aanzienlijk hogere CO2-emissies dan conventionele gaswinning.

Dit komt vooral door de grote hoeveelheid energie die nodig is bij het fracken.

Bovendien is er een grote kans op het weglekken van methaan tijdens of na het winningsproces.

Methaan draagt 25 keer (over 100 jaar), tot 72 keer (over 20 jaar) meer bij tot de klimaatopwarming dan CO2!

Aardbevingen

Door het boren van dergelijk groot aantal putten en de enorme druk tijdens het fracken kan de structuur en de opbouw van de aarde veranderen. Het beschadigt de diepe ondergrond, waardoor er in het VK en vooral in Californië meer aardbevingen geregistreerd werden.

Een overheidsrapport uit 2016 stelde echter vast dat de energiewinning gepaard gaat met een toename van aardbevingen. In 2012 waren er in Oklahoma enkele tientallen aardbevingen met een kracht van 3.0 of meer op de schaal van Richter. In 2015 waren het er al honderden.

Wetenschappers van de Stanfords School of Earth, Energy & Environmental Sciences waarschuwen de oliemaatschappijen om de injectie van vloeistoffen en het opwekken van kleine aardbevingen te stoppen, zodat de kans op grotere aardbevingen sterk gereduceerd wordt.